USTAWA
z
dnia
2014 r.
o
zmianie ustawy – Prawo energetyczne
Art.
1.
W ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.
U. z 2012 r.,
poz. 1059 oraz z 2013 r. poz. 984 i 1238) po art. 5b dodaje się
art. 5b1
w brzmieniu:
„Art. 5b1. 1.
Umowa, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne, o
którym mowa
w art. 49b ust. 1, dostarcza gaz ziemny wysokometanowy odbiorcy,
który odebrał na
jej podstawie z sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej w każdym
punkcie nie
więcej niż 25 mln m3 tego gazu w roku poprzedzającym
dzień
wyodrębnienia, z dniem wyodrębnienia z tego przedsiębiorstwa
jego
zorganizowanej części i wniesienia jej jako wkładu
niepieniężnego na pokrycie
kapitału zakładowego innego przedsiębiorstwa energetycznego
wykonującego działalność
gospodarczą w zakresie obrotu paliwami gazowymi, staje się z
mocy prawa umową,
której stronami są: przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące
działalność
gospodarczą w zakresie obrotu paliwami gazowymi, do którego
wniesiono wkład
niepieniężny oraz odbiorca tego paliwa.
2.
Dniem wyodrębnienia, o którym
mowa w ust. 1, jest dzień wniesienia wkładu niepieniężnego, o
którym mowa w
ust. 1. Przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa
w art. 49 ust. 1, informuje niezwłocznie Prezesa Urzędu
Regulacji Energetyki o
dniu wyodrębnienia.
3.
Za zobowiązania wynikające z
umów, o których mowa w ust. 1, powstałe
przed dniem wyodrębnienia, o którym mowa w ust. 1, odpowiadają
solidarnie przedsiębiorstwo
energetyczne, o którym mowa w art. 49b ust. 1, z którego
wyodrębniono
zorganizowaną część, o której mowa w ust. 1, oraz
przedsiębiorstwo energetyczne
do którego wniesiono wkład niepieniężny, o którym mowa w ust. 1.
4.
Odbiorca, w terminie 30 dni od
dnia otrzymania informacji o wyodrębnieniu
z przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w art. 49b ust.
1, jego zorganizowanej
części, o której mowa w ust. 1, może wypowiedzieć umowę, o
której mowa w ust.
1, bez ponoszenia kosztów lub odszkodowań, składając
oświadczenie o
wypowiedzeniu do przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się
obrotem
paliwami gazowymi do którego wniesiono wkład niepieniężny, o
którym mowa w ust.
1. Umowa ulega rozwiązaniu
z ostatnim dniem miesiąca kalendarzowego następującego po
miesiącu, w którym
oświadczenie odbiorcy dotarło do tego przedsiębiorstwa
energetycznego.
5.
Przedsiębiorstwo energetyczne, o
którym mowa w art. 49b ust. 1, z którego wyodrębniono
zorganizowaną część, o
której mowa w ust. 1, w terminie 3 miesięcy od dnia
wyodrębnienia, o którym
mowa w ust. 1, informuje odbiorców o wyodrębnieniu oraz o
możliwości, skutkach
i terminie złożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 4.
6.
Przedsiębiorstwo energetyczne
zajmujące się obrotem paliwami gazowymi, do którego wniesiono
wkład
niepieniężny, o którym mowa w ust. 1, wstępuje z dniem
wyodrębnienia,
o którym mowa w ust. 1, w wynikające z przepisów podatkowych
prawa
i obowiązki przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w
art. 49b ust. 1
pozostające w związku ze składnikami majątku wchodzącymi w skład
wkładu
niepieniężnego na zasadach określonych w art. 93 i 93a ustawy z
29 sierpnia
1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn
zm.).
7.
Przepisy ust. 1-6 stosuje się
odpowiednio do umów, których przedmiotem jest:
1)
gaz ziemny zaazotowany, przy czym wskazane w ust.
1 ilości gazu ziemnego wysokometanowego przelicza się na
odpowiednie ilości
gazu ziemnego zaazotowanego,
na podstawie minimalnych wartości ciepła spalania określonych w
przepisach
wydanych na podstawie art. 9 ust. 1;
2)
gaz propan-butan, przy czym wskazane w ust.
1 ilości gazu ziemnego wysokometanowego przelicza się na
odpowiednie ilości
gazu propan-butan, na podstawie minimalnych wartości ciepła
spalania
określonych w taryfie przedsiębiorstwa energetycznego, o którym
mowa w art. 49
ust. 1, obowiązującej w dniu wyodrębnienia.
8.
Przepisów ust. 1-6 nie stosuje
się do umów, których przedmiotem jest skroplony gaz ziemny,
sprężony gaz ziemny
lub umów, na podstawie których odbiorcy nabywają gaz wyłącznie w
celu dalszej
odsprzedaży, a także do umów zawartych z operatorem systemu
przesyłowego
gazowego lub operatorem systemu dystrybucyjnego gazowego.”.
Art.
2.
1. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się obrotem paliwami
gazowymi, do
którego wniesiono wkład niepieniężny, o którym mowa w art. 5b1
ust.
1 ustawy wymienionej w art. 1, w rozliczeniach z odbiorcami stosuje taryfę dla paliw gazowym
zatwierdzoną przez
Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki przed dniem wyodrębnienia, o
którym mowa w
art. 5b1
ust. 1 ustawy wymienionej w art. 1, dla przedsiębiorstwa, z którego wyodrębniono zorganizowaną
część, do
czasu wprowadzenia do stosowania nowej taryfy.
2.
Przedsiębiorstwo, o którym mowa w ust. 1, przedkłada po raz
pierwszy Prezesowi
Urzędu Regulacji Energetyki taryfę dla paliw gazowych nie
później niż w
terminie 3 miesięcy od dnia wyodrębnienia, o którym mowa w
art. 5b1 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 1.
Art.
3.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
UZASADNIENIE
1.
Wprowadzenie
Ustawa z dnia 26 lipca
2013 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne (dalej „nowelizacja Prawa energetycznego”) wprowadziła
nowy – art. 49b ustawy
- Prawo energetyczne, który ustanawia obowiązek sprzedaży przez
przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się obrotem paliwami
gazowymi co
najmniej 55% gazu ziemnego wysokometanowego wprowadzanego w
danym roku do sieci
przesyłowej na giełdach towarowych lub na rynku organizowanym
przez podmiot
prowadzący rynek regulowany
w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami
finansowymi (dalej „obligo
giełdowe”).
Przepisy przejściowe ww. ustawy przewidują, że docelowy poziom
obligo
giełdowego będzie osiągany sukcesywnie: od wejścia w życie
nowelizacji Prawa
energetycznego do 31 grudnia 2013 r. wynosił 30%, w okresie od 1
stycznia do 31
grudnia 2014 r. – 40%, a od 1 stycznia 2015 r. osiągnie docelowy
poziom 55%.
Zasadniczym celem obligo giełdowego
jest zapewnienie wszystkim uczestnikom rynku równoprawnego
dostępu do gazu na
rynku hurtowym. Potrzeba wprowadzenia takiego mechanizmu
prawnego wynika ze
struktury polskiego rynku gazu ziemnego, gdzie podmiotem o
najwyższym udziale w
rynku, zarówno w segmencie obrotu hurtowego, jak
i obrotu detalicznego, jest PGNiG S.A., która prowadzi
działalność gospodarczą
w obu wymienionych segmentach rynku gazu w ramach
przedsiębiorstwa
zintegrowanego pionowo. Struktura rynku gazu ziemnego sprawia,
że na podstawie
obowiązujących przepisów, w tym przy zastosowaniu art. 49b
ustawy – Prawo energetyczne,
nie jest możliwe zapewnienie wszystkim uczestnikom rynku pełnego
dostępu do
rynku gazu. Likwidacja przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa
dominującego
polegająca na jego pionowym zintegrowaniu w segmencie obrotu
zostanie
zlikwidowana przez wymuszenie rozdziału prawnego części
przedsiębiorstwa
służącej prowadzeniu obrotu hurtowego od części przedsiębiorstwa
służącej
prowadzeniu obrotu detalicznego[1].
Opisane rozdzielenie w grupie
kapitałowej PGNiG działalności obrotu hurtowego od działalności
obrotu
detalicznego wymaga podziału przedsiębiorstwa w rozumieniu art.
551
k.c., a także odpowiedniego podzielenia umów z odbiorcami, tak
aby odbiorcy
hurtowi znaleźli się w tej części dzielonego przedsiębiorstwa,
która zajmować
się będzie obrotem hurtowym, a odbiorcy detaliczni w części,
która będzie
odpowiadać za obrót detaliczny. Rozdział działalności
detalicznej i hurtowej w
grupie kapitałowej PGNiG napotyka jednak na trudności natury
prawnej, w związku
z którymi dla przeprowadzenia go w sposób nie zakłócający
bezpieczeństwa dostaw
do odbiorców niezbędne jest dokonanie uzupełniającej nowelizacji
Prawa
energetycznego.
Zgodnie z dominującym poglądem
przedstawicieli doktryny prawa cywilnego, art. 551
kodeksu cywilnego
nie może stanowić samodzielnej podstawy do sukcesji generalnej
praw
i obowiązków wynikających z umów pomiędzy PGNiG S.A. a
detalicznymi odbiorcami
końcowymi na nowoutworzoną spółkę obrotu detalicznego należącą
do grupy
kapitałowej PGNiG.[2]
Dla
uzyskania takiego efektu konieczna jest norma o charakterze
szczególnym,
a takiej nowelizacja Prawa energetycznego, na podstawie której
wprowadzone
zostało obligo giełdowe nie zawiera. W konsekwencji konieczna
jest niniejsza
uzupełniająca nowelizacja Prawa energetycznego.
W przeciwnym razie dokonanie zmiany
podmiotowej (z PGNiG S.A. na spółkę obrotu detalicznego) w
stosunkach
zobowiązaniowych z detalicznymi odbiorcami końcowymi będzie
mogło nastąpić
wyłącznie w trybie art. 519 k.c. w związku z art. 522 zd. 2 k.c.
oraz z art. 77
§ 1 k.c., czyli poprzez pisemną zmianę umowy, na podstawie
której paliwo gazowe
jest dostarczane do danego odbiorcy. Odnosząc powyższą uwagę do
obecnej
sytuacji PGNiG S.A. oznacza to konieczność zmiany ponad 6,5
miliona umów z
odbiorcami końcowymi. Skala takiej operacji czyni ją z założenia
– jeśli w
ogóle wykonalną – to niezwykle trudną do przeprowadzenia i
czasochłonną.
Niewątpliwie konieczność podpisania tylu nowych umów
w bardzo krótkim czasie doprowadziłaby do zdestabilizowania
relacji
sprzedawca-odbiorca
i w skrajnych przypadkach mogłaby spowodować przerwy w
dostarczaniu paliwa
gazowego do części odbiorców.
Brak konsekwentnego przeniesienia
wszystkich kontraktów z odbiorcami detalicznymi do spółki obrotu
detalicznego
spowoduje, że unbundling
obrotu
hurtowego
i detalicznego nie będzie pełny, bo wprawdzie funkcjonować
będzie spółka obrotu
detalicznego dostarczająca paliwo gazowe do odbiorców, którzy
wyrażą pisemną
zgodę na zmianę dłużnika, ale PGNiG S.A. wciąż będzie
zobowiązane dostarczać
paliwo gazowe do tych odbiorców detalicznych, którzy nie wykażą
się niezbędną
aktywnością i nie wyrażą pisemnej zgody na zmianę dłużnika. W
rezultacie nie
tylko PGNiG S.A. będzie miało trudność z wypełnieniem obligo
giełdowego, ale
przede wszystkim nie zostanie zlikwidowana jego podstawowa
przewaga
konkurencyjna nad innymi przedsiębiorstwami energetycznymi, tj.
pionowe
zintegrowanie obrotu hurtowego i detalicznego w jednym
przedsiębiorstwie.
Przyjęcie proponowanej nowelizacji
Prawa energetycznego umożliwi wdrożenie efektywnego rozwiązania
legislacyjnego,
pozwalającego na konsekwentne przeprowadzenie rozdziału prawnego
obrotu
hurtowego i obrotu detalicznego w przedsiębiorstwie dominującym
na krajowym
rynku gazu, tj. PGNiG S.A.
a)
Rozwiązanie podstawowe w zakresie
gazu
wysokometanowego
Proponowany przepis zakłada zobiektywizowane kryterium,
na podstawie którego następować będzie kwalifikacja umów z
odbiorcami jako
podlegających sukcesji generalnej. Kryterium tym jest nabycie
przez danego
odbiorcę od przedsiębiorstwa energetycznego podlegającego obligo
giełdowemu
gazu wysokometanowego w wolumenie nie większym niż 25 mln m3
w 2012
r. i jest ono zbieżne z ogłoszonym w dniu 22 lipca 2013 r. przez
Prezesa URE
komunikatem nr 21/2013 w sprawie harmonogramu zwolnienia
przedsiębiorstw
energetycznych posiadających koncesje na obrót paliwami gazowymi
lub obrót
gazem ziemnym z zagranicą z obowiązku przedkładania do
zatwierdzenia taryf
dla paliw gazowych w zakresie sprzedaży gazu ziemnego
wysokometanowego do
odbiorców innych niż odbiorcy w gospodarstwie domowym. W
dokumencie tym Prezes
URE stwierdził,
że wraz z wejściem w życie przepisów gwarantujących objęcie
obowiązkiem
publicznej sprzedaży co najmniej 30% gazu ziemnego
wysokometanowego
wprowadzanego do sieci przesyłowej (tj. po wejściu w życie
obligo giełdowego),
zaistnieją warunki dla zwolnienia przedsiębiorstw energetycznych
posiadających
koncesje na obrót paliwami gazowymi lub obrót gazem ziemnym z
zagranicą z
obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla paliw
gazowych w zakresie
sprzedaży gazu ziemnego wysokometanowego m.in. do odbiorców
końcowych,
przyłączonych do sieci przesyłowej lub sieci dystrybucyjnej gazu
wysokometanowego, którzy zużyli co najmniej 25 mln m³ gazu
wysokometanowego
w poprzednim roku kalendarzowym.
b)
Rozwiązanie w zakresie pozostałych
paliw gazowych
Postulowany
przepis formułuje regułę w odniesieniu do gazu wysokometanowego
(art. 1 ust. 1
projektowanej ustawy). Oprócz gazu wysokometanowego przedmiotem
obrotu są
również inne paliwa gazowe (zob. art. 3 pkt 3a ustawy - Prawo
energetyczne), w
tym gaz ziemny zaazotowany i gaz propan-butan. Te paliwa gazowe
różnią się od
siebie właściwościami fizycznymi, co znajduje swój wyraz w
prawie powszechnie
obowiązującym. Na odmienne parametry jakościowe gazu
wysokometanowego i
zaazotowanego wskazują przepisy rozporządzenia Ministra
Gospodarki z dnia 2
lipca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania
systemu gazowego
(zob. § 38 tego rozporządzenia), które dla obu paliw gazowych
inaczej określają
wartości ciepła spalania. Podobne uzasadnienie legło
u podstaw podobnemu zróżnicowaniu, przeprowadzonego na potrzeby
nowelizacji
ustawy
z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (w zakresie wyrobów
gazowych).
Prawnie
doniosłe rozbieżności w parametrach fizykalnych wspomnianych
paliw gazowych
uzasadniają wprowadzenie odpowiedniego mechanizmu przeliczania
(dostosowania)
progu poboru gazu wysokometanowego (zob. pkt 3 lit. a pow.). Po
pierwsze, takie
rozwiązanie ma uzasadnienie praktyczne, gdyż pozwala na
zapewnienia
porównywalności dostarczonych wolumenów i dokonanych pomiarów.
Po drugie,
proponowany mechanizm gwarantuje – poprzez proponowane
zróżnicowanie odbiorców,
adekwatne do różnicowania właściwości odbieranych przez nich
paliw gazowych –
poszanowanie równości podmiotów wobec prawa. Rozwiązanie to
sprzyjać będzie
rozwojowi konkurencyjnego rynku paliw gazowych z poszanowaniem
zasady
niedyskryminacji
i równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 zd. 1 Konstytucji) oraz w
duchu
społecznej gospodarki rynkowej (art. 20 Konstytucji). Ma ono
zatem charakter
dodatkowej gwarancji bezpieczeństwa i ochrony interesów
odbiorców końcowych. Przyjęty
w projekcie punkt odniesienia dla określenia wielkości
wykorzystywanych przy
dokonywaniu niezbędnych przeliczeń przyjęty został w sposób
przejrzysty. W
zakresie gazu zaazotowanego odwołano się do aktu normatywnego
(ww.
rozporządzenia systemowego). Ponieważ ten akt prawny nie zawiera
parametrów
jakościowych dla propan-butanu, w przypadku tego paliwa gazowego
proponuje się
odniesienie do taryfy przedsiębiorstwa energetycznego,
dokonującego wydzielenia
swojej zorganizowanej części. Takie odesłanie gwarantuje
poszanowanie praw
odbiorców, gdyż taryfa będąca podstawą do dokonania wskazanych
obliczeń
podlegała weryfikacji ze strony Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki, a jej wiarygodność
i poprawność potwierdza autorytet niezależnego regulatora.
Wyłączenie
pozostałych paliw gazowych
i stworzenie przez to ściśle określonego katalogu paliw,
będących przedmiotem
umów objętych sukcesją uniwersalną, sprzyja pewności obrotu
prawnego. Z uwagi
na często innowacyjne wykorzystanie tych paliw tworzenie
kazuistycznej
regulacji, wychodzącej naprzeciw potrzebom złożoności obrotu w
tym względzie,
byłoby zbędne i bezcelowe.
c)
Wyłączenia
Ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa
dostaw gazu ziemnego, szczególne właściwości oraz sytuację
prawną gazu
skroplonego i sprężonego, a także konieczność zagwarantowania
wykonywania przez
PGNiG S.A. praw z umów dotyczących sektora hurtowego obrotu
gazem ziemnym
ustawa przewiduje wyłączenia z sukcesji generalnej, określone w
projektowanym
art. 5b1 ust. 8 ustawy.
Zważywszy,
że proponowane rozwiązanie ingeruje w stosunki prawne z
odbiorcami końcowymi,
którzy mają być beneficjentami liberalizacji rynku gazu,
projektowany przepis
zakłada pełną transparentność planowanej procedury.
Przedsiębiorstwo
energetyczne będzie bowiem zobowiązane do niezwłocznego
zawiadomienia Prezesa
Urzędu Regulacji Energetyki o dokonanym wyodrębnieniu spółki
obrotu
detalicznego.
Dodatkowo,
przedsiębiorstwo energetyczne zobowiązane jest złożyć
zawiadomienie
o zbyciu wyodrębnionej części przedsiębiorstwa do akt
rejestrowych Spółki (art.
751 k.c.
w zw. z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o
Krajowym
Rejestrze Sądowym). Akta rejestrowe są jawne i każdy
zainteresowany może je
przeglądać, fotografować
i kopiować w sądzie rejestrowym (art. 8 ust. 1 i art. 10 ust. 1
ustawy z dnia
20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym). Do akt
rejestrowych zostaną
złożone także protokoły walnego zgromadzenia akcjonariuszy
Spółki (związane z
zawiadomieniem o zbyciu zorganizowanej części przedsiębiorstwa,
art. 751
k.c. w zw. z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r.
o Krajowym
Rejestrze Sądowym), dzięki czemu wszyscy zainteresowani będą
mogli zapoznać się
z ich treścią w siedzibie Sądu. Informacje o zbyciu
zorganizowanej części
przedsiębiorstwa Spółki zostaną również przekazane uczestnikom
obrotu
giełdowego poprzez stosowne komunikaty na stronie internetowej
Spółki, z
poszanowaniem zasad wynikających z ustawie z dnia 29 lipca 2005
r. o ofercie
publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do
zorganizowanego
systemu obrotu oraz
o spółkach publicznych.
Niezależnie
od powyższego, projektowany przepis zakłada również
poinformowanie odbiorców o
przeprowadzonej zmianie. Zgodnie z propozycją odbiorca zostanie
poinformowany
przez dotychczasowego sprzedawcę o wyodrębnieniu oraz
możliwości, skutkach i
terminie złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.
Projektowany przepis zapewnia odbiorcom końcowym
gwarancję bezpieczeństwa dostaw oraz należytej ochrony ich
interesów.
Wprowadzenie proponowanego przepisu zapewnia ciągłość
dostarczania paliw
gazowych odbiorcom i w żaden sposób nie przyczyni się do
osłabienia pozycji
odbiorców względem sprzedawców paliw gazowych, a wręcz podniesie
poziom ochrony
odbiorców. Służą temu następujące rozwiązania:
a)
Kontynuacja wykonywania
dotychczasowych umów przez
nowy podmiot
Proponowana
nowelizacja ustawy
– Prawo energetyczne przewiduje ciągłość stosunku prawnego
łączącego odbiorcę
końcowego ze sprzedawcą. Oznacza to kontynuację wykonywania
dotychczasowych
umów przez nowy podmiot, który wstąpi w prawa
i obowiązki przedsiębiorstwa energetycznego objętego obligo
giełdowym. Należy
podkreślić, że zmianie podmiotowej po stronie sprzedawcy
dokonanej na podstawie
proponowanego przepisu nie może towarzyszyć wprowadzenie
jakichkolwiek innych
modyfikacji w umowie z odbiorcą końcowym. Co więcej, nowy
sprzedawca będzie
korzystał z wyodrębnionej części przedsiębiorstwa służącej do
tej pory
do zaopatrywania tych samych odbiorców, co dotychczasowy
dostawca. Stwarza
to korzystne warunki do zapewnienia takiej samej jakości dostaw
paliwa
gazowego.
Z punktu widzenia odbiorcy, choć formalnie stroną umowy stanie
się inny
podmiot, jego sytuacja de
facto nie
ulegnie zmianie.
b)
Solidarna odpowiedzialność
dotychczasowego sprzedawcy
za zobowiązania wobec nabywcy paliw gazowych
W celu
maksymalizacji
ochrony prawnej interesów odbiorców postulowany przepis
przewiduje, że za
istniejące zobowiązania wynikające z umów, na podstawie których
dostarczane
jest odbiorcom paliwo gazowe, dotychczasowy i nowy dostawca będą
odpowiadać
solidarnie. Oznacza to, że mimo zmiany podmiotowej po stronie
sprzedawcy paliwa
gazowego, odbiorca końcowy będzie mógł dochodzić wszelkich
roszczeń również od
poprzedniego sprzedawcy. Warto podkreślić, że powyższe
rozwiązanie dodatkowo
wzmacnia pozycję prawną odbiorcy końcowego. Mianowicie, w
przeciwieństwie do
art. 554 k.c. przewidującego ograniczenie
odpowiedzialność nabywcy
przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części) za
zobowiązania związane z
prowadzeniem przedsiębiorstwa, powstałe przed zbyciem
przedsiębiorstwa, do
wartości nabytego przedsiębiorstwa, projektowany przepis nie
zawiera
ograniczenia zakresu odpowiedzialności przedsiębiorstwa
energetycznego,
z którego wyodrębnia się spółkę obrotu detalicznego. Innymi
słowy zakres i czas
trwania odpowiedzialności solidarnej zbywcy zorganizowanej
części
przedsiębiorstwa są nieograniczone, co gwarantuje ochronę
interesów odbiorców
końcowych.
c)
Uprawnienie do wypowiedzenia umowy
przez nabywcę paliw
gazowych
Proponowana nowelizacja ustawy – Prawo energetyczne
przewiduje, że w
związku ze zmianą podmiotową po stronie sprzedawcy nabywca
będzie uprawniony do
wypowiedzenia umowy, na podstawie której paliwo gazowe jest mu
dostarczane. Tym
samym odbiorca, którego dotyczyć będzie zmiana po stronie
sprzedawcy, będzie
mógł – bez żadnych ujemnych konsekwencji – zmienić sprzedawcę.
Warto zauważyć,
że powyższe rozwiązanie wzmacnia pozycję prawną odbiorcy
końcowego względem
jego obecnej sytuacji wynikającej z art. 4j ust. 3 i 3a Prawa
energetycznego,
projektowany przepis wyklucza bowiem konieczność poniesienia
przez odbiorcę
końcowego jakichkolwiek kosztów związanych z wypowiedzeniem
umowy.
d)
Stosowanie obowiązującej taryfy do
czasu zatwierdzenia
nowej przez Prezesa URE
W celu
zagwarantowania
pewności prawa w odniesieniu do stosowania taryfy dotychczasowej
dla odbiorców,
których dotyczyć będzie zmiana podmiotowa po stronie sprzedawcy,
ustawa
przewiduje termin dla przedsiębiorstwa przejmującego prawa i
obowiązki wynikające
z umów na złożenie wniosku taryfowego. Jednakże nie ogranicza
ona Prezesa
Urzędu Regulacji Energetyki w czasie prowadzonego postępowania –
ma to na celu
zagwarantowanie, że przedsiębiorstwo
w przewidzianym ustawą terminie złoży wniosek o zatwierdzenie
nowej taryfy
i jednocześnie, że Prezes Urzędu Regulacji Energetyki nie będzie
miał
narzuconego ustawą terminu, w którym będzie zmuszony ten wniosek
rozpatrzyć,
tak więc będą ograniczały go tylko przepisy ustaw proceduralnych
– ustawy Prawo
energetyczne oraz Kodeksu postępowania administracyjnego. Daje
to gwarancję
właściwej oceny dla odbiorców wniosku taryfowego przez Prezesa
Urzędu Regulacji
Energetyki.
Proponowany przepis zabezpiecza
zatem należycie interesy odbiorców, umożliwiając jednocześnie
przedsiębiorstwu
energetycznemu osiągnięcie wymaganego poziomu obligo giełdowego
zgodnie z
ustawowym harmonogramem. Wprowadzenie postulowanego przepisu
umożliwi
realizację tego obowiązku poprzez zapewnienie ram prawnych do
stosunkowo
szybkiej restrukturyzacji przedsiębiorstw energetycznych przy
jednoczesnym
zapewnieniu ciągłości dostarczania paliwa gazowego do odbiorców.
6.
Wykorzystanie sprawdzonych rozwiązań
legislacyjnych
6.1 Przyjęcie
analogicznego
rozwiązania po wprowadzeniu unbundlingu
(rozdziału prawnego) na rynku energii elektrycznej
Potwierdzenie zasadności i
dopuszczalności czasowego, szczególnego uregulowania kwestii
związanych z
sukcesją w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych stanowi
także przepis
art. 1 Ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo
energetyczne[3].
Przepis ten wprowadził nowy art. 5b Prawa energetycznego o
następującym
brzmieniu:
"Art. 5b. 1.
Umowa, na
podstawie której przedsiębiorstwo zintegrowane pionowo
pełniące funkcję
operatora systemu dystrybucyjnego sprzedaje energię
elektryczną do odbiorcy
końcowego oraz świadczy usługi przesyłania lub dystrybucji
energii elektrycznej,
z mocy prawa, z dniem wyodrębnienia z tego przedsiębiorstwa
jego części
niezwiązanej z działalnością dystrybucyjną i wniesienia jej,
przed dniem 1
lipca 2007 r., jako wkładu niepieniężnego na pokrycie
kapitału zakładowego
innego przedsiębiorstwa, staje się umową, której stronami
są: przedsiębiorstwo
energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie
obrotu energią
elektryczną
do którego wniesiono wkład niepieniężny oraz odbiorca
energii elektrycznej.
2. Dniem wyodrębnienia, o którym mowa
w ust. 1, jest
dzień wniesienia wkładu niepieniężnego, o którym mowa w ust.
1.
Przedsiębiorstwo energetyczne pełniące funkcję operatora
systemu
dystrybucyjnego powiadamia niezwłocznie Prezesa URE
o dniu wyodrębnienia.
3. Za zobowiązania wynikające z
umowy, na podstawie
której przedsiębiorstwo zintegrowane pionowo pełniące funkcję
operatora systemu
dystrybucyjnego dostarcza energię elektryczną do odbiorcy
końcowego, powstałe
przed dniem wyodrębnienia,
o którym mowa w
ust. 1, odpowiadają
solidarnie przedsiębiorstwo zintegrowane pionowo pełniące
funkcję operatora
systemu dystrybucyjnego, z którego wyodrębniono część
niezwiązaną z
działalnością dystrybucyjną i przedsiębiorstwo energetyczne
wykonujące
działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną,
do którego
wniesiono wkład niepieniężny, o którym mowa w ust. 1.
4. Odbiorca końcowy może wypowiedzieć
umowę, o której
mowa w ust. 1,
bez ponoszenia dodatkowych kosztów, składając do
przedsiębiorstwa
energetycznego wykonującego działalność w zakresie obrotu
energią elektryczną
pisemne oświadczenie o wypowiedzeniu tej umowy. Umowa ulega
rozwiązaniu z
ostatnim dniem drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w
którym
oświadczenie odbiorcy dotarło do tego przedsiębiorstwa
energetycznego.
5. Przedsiębiorstwo zintegrowane
pionowo pełniące
funkcję operatora systemu dystrybucyjnego w terminie 3
miesięcy od dnia
wyodrębnienia, o którym mowa w ust. 1, poinformuje odbiorców
końcowych
przyłączonych do swojej sieci dystrybucyjnej
o wyodrębnieniu jego części niezwiązanej z działalnością
dystrybucyjną oraz
możliwościach, skutkach i terminie złożenia oświadczenia, o
którym mowa w ust.
4.".
Z kolei art. 3 ww. ustawy
zmieniającej stanowił, że „przedsiębiorstwo
energetyczne,
do którego został wniesiony wkład niepieniężny, o którym mowa
w
art. 2, od dnia wyodrębnienia, o którym mowa w art. 5b ust. 1
ustawy
wymienionej w art. 1, stosuje taryfę dla energii elektrycznej
zatwierdzoną
przed tym dniem przez Prezesa URE, dla przedsiębiorstwa
zintegrowanego pionowo
pełniącego funkcję operatora systemu dystrybucyjnego, z
którego wyodrębniono
część przedsiębiorstwa niezwiązaną z działalnością
dystrybucyjną, do czasu
wprowadzenia do stosowania nowej taryfy przez przedsiębiorstwo
energetyczne wykonujące
działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną,
nie dłużej
jednak niż do dnia 31 grudnia 2007 r.”
Mając na uwadze powyższe, można
stwierdzić, że proponowana nowelizacja ustawy – Prawo
energetyczne jest oparta
na rozwiązaniach zawartych w przytoczonych wyżej przepisach
uchwalonych w
kontekście wydzielenia z przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo
operatorów
elektroenergetycznych systemów dystrybucyjnych.
6.2 Istnienie
przepisów
określających sukcesję generalną w polskim porządku prawnym
Proponowany przepis przewiduje
sukcesję praw i obowiązków wynikających
z określonych umów w
przypadku
zaistnienia przewidzianego w nim zdarzenia. Przepisy
przewidujące przejście na
inny podmiot praw i obowiązków w określonych przypadkach nie są
rzadkością w
polskim prawie. Przykładowo przepis art. 922 § 1 k.c. przewiduje
sukcesję
uniwersalną w przypadku dziedziczenia, natomiast art. 1052 k.c.
w przypadku
nabycia spadku. Przepis art. 494 § 1 k.s.h. przewiduje sukcesję
uniwersalną w
przypadku przekształceń spółek handlowych, z kolei przepis art.
101 ustawy z
dnia
16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze w przypadku połączenia
spółdzielni.
Ustawodawca ma jednocześnie swobodę
w kreowaniu norm prawnych, przewidujących przejście praw i
obowiązków z
określonych umów (sukcesja syngularna). Dobrym przykładem są
przepisy kodeksu
morskiego, dotyczące umowy ubezpieczenia. Zgodnie z
art. 306 § 1
k.c., prawa z umowy ubezpieczenia mogą być przeniesione na
nabywcę przedmiotu
ubezpieczenia. Natomiast art. 307 § 1 k.c.
stanowi, że
równocześnie
z przeniesieniem praw z umowy ubezpieczenia na nabywcę
przechodzą
na niego obowiązki, które ciążyły na zbywcy. Przejście praw i
obowiązków z
umowy ubezpieczenia nie wymaga zgody ubezpieczyciela. Tym samym,
np. w razie
zbycia ubezpieczonego ładunku, uprawnionym i zobowiązanym z mocy
prawa stać się
może jego nabywca, w miejsce zbywcy, bez konieczności uzyskania
zgody
ubezpieczyciela. Innego rodzaju rozwiązania dotyczące wstąpienia
w prawa i
obowiązki wynikające z umowy bez zgody kontrahenta znajdują się
też w kodeksie
cywilnym. Przykładowo, art. 678 § 1 k.c. stanowi,
że w razie
zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje
w stosunek najmu na
miejsce zbywcy.
Rozdział działalności
detalicznej i hurtowej w drodze wkładu niepieniężnego
zorganizowanej części
przedsiębiorstwa napotyka trudności natury podatkowej, w związku
z którymi – dla przeprowadzenia go w sposób niezakłócający
rozliczeń z
odbiorcami – niezbędne jest dokonanie uzupełniającej noweli
Prawa
energetycznego również w tym zakresie. Ustawa z dnia 29 sierpnia
1997 r. –
Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749, ze zm.)
(dalej: „Ordynacja
podatkowa”) nie przewiduje
bowiem sukcesji podatkowej przy aporcie zorganizowanej części
przedsiębiorstwa.
Ordynacja podatkowa przewiduje natomiast sukcesję podatkową
m.in. przy
połączeniach spółek kapitałowych, przekształceniach spółek czy
też podziale
spółek (art. 93 i nast. Ordynacji podatkowej). Planowane
wydzielenie
zorganizowanej części przedsiębiorstwa, pomimo iż przyjmuje
formę wkładu
niepieniężnego do spółki zależnej, stanowi w swojej istocie
transakcję
odpowiadającą podziałowi Spółki przez wydzielenie części
przedsiębiorstwa, dla
której to operacji, jak wspomniano, Ordynacja podatkowa
przewiduje wprost
sukcesje podatkową.
Brak sukcesji podatkowej przy
aporcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa oznacza m.in.
konieczność
wykazania (zarówno dla celów CIT, jak i VAT), zarówno przez
PGNiG S.A., jak i nowo
utworzoną spółkę obrotu detalicznego, sprzedaży/dostaw gazu
faktycznie
zrealizowanych przez każdego z tych podatników odpowiednio do i
od dnia aportu.
Sprzedaż gazu realizowana jest w
sposób ciągły, z uwzględnieniem przyjętych okresów
rozliczeniowych. Odbiorcy
dokonują płatności za gaz w okresach rozliczeniowych na
podstawie prognoz za
określony okres, przy czym ostateczne rozliczenie zużycia
(dostarczonego gazu
za dany okres) dokonywane jest po dokonaniu odczytu liczników za
okres ustalony
umownie. W takiej sytuacji brak sukcesji podatkowej oznaczałby
konieczność
ustalenia dokładnej wartości dostaw gazu zrealizowanych przez
PGNiG S.A.
do dnia aportu (tj. w trakcie trwania umownego okresu) u każdego
odbiorcy i tym
samym konieczność:
W praktyce oznacza to konieczność dokonania
w jednym dniu odczytu ok. 6,5 mln liczników, wystawienie korekt
ok. 6,5 mln
faktur przez PGNiG oraz jednoczesne wystawienie ok. 6,5 mln
nowych faktur przez
nowo utworzoną spółkę obrotu detalicznego. Skala takiej operacji
czyni ją z
założenia – jeśli w ogóle wykonalną – to niezwykle trudną do
przeprowadzenia.
Przede wszystkim jednak, pomijając
nawet wskazane powyżej bariery, istnieje uzasadniona obawa
destabilizacji
relacji sprzedawca – odbiorca, która w niektórych przypadkach
mogłaby
doprowadzić do przerw w dostawach gazu.
W konsekwencji konieczna
jest niniejsza uzupełniająca nowelizacja Prawa energetycznego
przewidująca
sukcesję podatkową, z odwołaniem się do miarodajnych w tym
względzie przepisów
art. 93 i 93a Ordynacji podatkowej. Przyjęcie nowelizacji Prawa
energetycznego
umożliwi spełnienie wymogu obligo giełdowego bez naruszenia
obowiązków
ciążących na PGNiG S.A. oraz nowo utworzonej spółce obrotu
detalicznego,
wynikających
z przepisów podatkowych. Realizacja praw i obowiązków
podatkowych wynikających
z sukcesji podatkowej przy wkładzie niepieniężnym w postaci
zorganizowanej
części przedsiębiorstwa będzie analogiczna, jak przy realizacji
praw i
obowiązków wynikającej
z sukcesji podatkowej przewidzianej przy podziale spółek. Sukcesja podatkowa
oznacza gwarancję
niezmienionych wpływów budżetowych z tytułu podatków, w
szczególności brak
uszczupleń, wynikających z omyłek (przy dokonywaniu odczytów u
6,5 mln klientów
w jednym dniu oraz korekt 6,5 mln faktur), których, w przypadku
braku sukcesji,
całkowicie nie dałoby się wykluczyć.
Projektowana
ustawa stanowi instrument służący wprowadzeniu strukturalnych
zmian na rynku
gazu w Polsce. Nałożenie na podmiot, o którym mowa w art. 49b
ust. 1 ustawy –
Prawo energetyczne, obowiązku sprzedaży za pośrednictwem
giełdowego forum
transakcyjnego docelowo 55% gazu ziemnego wysokometanowego
wprowadzanego w
danym roku do sieci przesyłowej służyło wywołaniu tzw. efektu
uwolnienia gazu[5].
Zasadniczym celem obligo giełdowego
jest zapewnienie wszystkim uczestnikom rynku równoprawnego
dostępu do gazu na
rynku hurtowym. Potrzeba wprowadzenia takiego mechanizmu
prawnego wynika ze
struktury polskiego rynku gazu ziemnego, gdzie podmiotem o
najwyższym udziale w
rynku, zarówno w segmencie obrotu hurtowego, jak
i obrotu detalicznego, jest PGNiG S.A., która prowadzi
działalność gospodarczą
w obu wymienionych segmentach rynku gazu w ramach
przedsiębiorstwa
zintegrowanego pionowo. Struktura rynku gazu ziemnego sprawia,
że na podstawie
obowiązujących przepisów, w tym przy zastosowaniu art. 49b
ustawy – Prawo
energetyczne, nie jest możliwe zapewnienie wszystkim uczestnikom
rynku pełnego
dostępu do rynku gazu. Likwidacja przewagi konkurencyjnej
przedsiębiorstwa
dominującego polegająca na jego pionowym zintegrowaniu w
segmencie obrotu
zostanie zlikwidowana przez wymuszenie rozdziału prawnego części
przedsiębiorstwa służącej prowadzeniu obrotu hurtowego od części
przedsiębiorstwa służącej prowadzeniu obrotu detalicznego[6].
Przekształceniom
organizacyjnym w ramach struktury podmiotu dominującego
towarzyszyć musi
ochrona stabilności stosunków prawnych, na podstawie których gaz
dostarczany
jest do odbiorców końcowych. Wprowadzenie w drodze normy
szczególnej sukcesji
generalnej (uniwersalnej) umów oraz sukcesji prawnopodatkowej
zagwarantuje
bezpieczeństwo prawne procesu rozdziału działalności hurtowej od
działalności
detalicznej
w ramach podmiotu dominującego, a w konsekwencji procesu
strukturalnej
transformacji polskiego rynku gazu ziemnego.
Zaproponowany w
ustawie środek interwencji
prawodawczej (wprowadzenie sukcesji generalnej w drodze normy
szczególnej)
został już wykorzystany w procesie stanowienia prawa. Przykładem
skutecznego
wykorzystania tego środka prawnego jest art. 1 ustawy z dnia 15
czerwca 2007 r.
o zmianie ustawy – Prawo energetyczne[7].
Przedmiotowa regulacja incydentalna również podyktowana była
koniecznością
zapewnienia bezpieczeństwa prawnego procesu wprowadzania zmian
struktury rynku.
Transformacja strukturalna rynku energii elektrycznej polegała
wówczas na wydzieleniu
z przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo operatorów
elektroenergetycznych
systemów dystrybucyjnych.
Podmioty,
na które oddziałuje projektowana regulacja.
Ustawa
oddziaływać będzie na podmioty funkcjonujące na polskim rynku
gazu,
a w szczególności na trzy kategorie podmiotów:
·
Przedsiębiorstwo
energetyczne, o którym
mowa w art. 49b ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne,
·
Przedsiębiorstwo
energetyczne wykonujące
działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami gazowymi, do
którego jako
wkład niepieniężny na pokrycie kapitału zakładowego wniesiona
zostanie
zorganizowana część przedsiębiorstwa energetycznego, o którym
mowa w art. 49b
ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (dalej: „Spółka obrotu detalicznego”),
·
Odbiorcy
końcowi pobierający gaz z sieci
przesyłowej lub sieci dystrybucyjnej, którzy zawarli z
przedsiębiorstwem
energetycznym, o którym mowa w art. 49b ust. 1 ustawy – Prawo
energetyczne
umowy, na podstawie których przedsiębiorstwo energetyczne
dostarcza tym
odbiorcom paliwa gazowe, a którzy odebrali na podstawie tej
umowy
w jednym punkcie nie więcej niż 25 mln m3 gazu
wysokometanowego
w roku
poprzedzającym dzień
wyodrębnienia, nie wyłączenia z zakresu stosowania przepisu
postanowieniami
szczególnymi (projektowany art. 5b1 ust. 8 ustawy).
Przewidziany
ustawą mechanizm sukcesji generalnej umów doprowadzić
ma do ustawowej zmiany sprzedawcy paliw gazowych dla części
odbiorców paliwa
gazowego, którzy do tej pory związani byli umowami z
przedsiębiorstwem
energetycznym,
o którym mowa w art. 49b ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne.
Poszanowanie
swobody umów zagwarantowane jest przez przyznanie odbiorcom
ograniczonego w
czasie prawa
do wypowiedzenia umowy z nowym dostawcą.
Wpływ
projektowanej regulacji na przedsiębiorstwo energetyczne, o
którym mowa
w art. 49b ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne polegał będzie na:
·
zapewnieniu
ustawowego przejścia praw i
obowiązków z części umów z odbiorcami paliwa gazowego z tego
przedsiębiorstwa
energetycznego na spółkę obrotu detalicznego,
·
zapewnieniu
ustawowego przejścia
wszelkich praw i obowiązków wynikających
z przepisów prawa podatkowego w zakresie dotyczącym przedmiotu
wkładu
niepieniężnego na zasadach określonych w art. 93 i 93a ustawy z
29 sierpnia
1997 r. Ordynacja podatkowa[8],
·
nałożeniu
na przedsiębiorstwo energetycznego
obowiązku niezwłocznego powiadomienia Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki o
dniu wyodrębnienia,
·
nałożeniu
na przedsiębiorstwo
energetyczne obowiązku powiadomienia odbiorców
w terminie 3 miesięcy od dnia wyodrębnienia o fakcie
wyodrębnienia oraz o
możliwości, skutkach i terminie złożenia ewentualnego
oświadczenia o
wypowiedzeniu umowy.
Wpływ
projektowanej regulacji na spółkę obrotu detalicznego polegał
będzie na:
·
zapewnieniu
ustawowego przejścia praw i
obowiązków z części dotychczasowych umów przedsiębiorstwa
energetycznego, o
którym mowa w art. 49b ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne z
odbiorcami paliwa
gazowego na spółkę obrotu detalicznego,
·
zapewnieniu
ustawowego przejścia
wszelkich praw i obowiązków wynikających
z przepisów prawa podatkowego w zakresie dotyczącym przedmiotu
wkładu
niepieniężnego wniesionego do spółki obrotu detalicznego na
zasadach
określonych
w art. 93 i 93a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja
podatkowa,
·
wprowadzeniu
rozwiązania prawnego
przewidującego solidarną odpowiedzialność spółki obrotu
detalicznego z
przedsiębiorstwem energetycznym, z którego wyodrębniono
zorganizowaną część
przedsiębiorstwa za powstałe przed dniem wyodrębnienia
zobowiązania wynikające
z objętych sukcesją umów,
·
wprowadzeniu
ograniczonego w czasie prawa
odbiorcy do wypowiedzenia umowy objętej sukcesją,
·
ustanowieniu
mechanizmu prawnego
umożliwiającego spółce obrotu detalicznego stosowanie w
rozliczeniach z
odbiorcami taryfy dla paliw gazowych zatwierdzonej
przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki przed dniem
wyodrębnienia
dla przedsiębiorstwa, z którego wyodrębniono zorganizowaną część
przedsiębiorstwa.
Wpływ
projektowanej regulacji na odbiorców końcowych paliw gazowych
pobierających gaz
z sieci przesyłowej lub sieci dystrybucyjnej, którzy zawarli
z przedsiębiorstwem energetycznym, o którym mowa w art. 49b ust.
1 ustawy –
Prawo energetyczne umowy, na podstawie których przedsiębiorstwo
energetyczne
dostarcza tym odbiorcom paliwa gazowe, a którzy odebrali na
podstawie tej umowy
w jednym punkcie
nie więcej niż 25 mln m3 gazu wysokometanowego w roku poprzedzającym
dzień wyodrębnienia
polegał będzie na:
·
ustawowej
zmianie sprzedawcy, która
nastąpi niezależnie od oświadczenia woli odbiorcy paliwa gazowego,
·
przyznaniu
ograniczonego w czasie prawa
do wypowiedzenia umowy objętej sukcesją,
·
rozszerzeniu
na spółkę obrotu
detalicznego odpowiedzialności za powstałe przed dniem
wyodrębnienia
zobowiązania wynikające z objętych sukcesją umów,
·
zagwarantowaniu
prawa do informacji o
fakcie wyodrębnienia oraz o możliwości, skutkach i terminie
złożenia
ewentualnego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy,
·
zagwarantowaniu
obowiązywania w
rozliczeniach z nowym sprzedawcą paliwa gazowego taryfy dla
paliw gazowych
zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki przed
dniem
wyodrębnienia dla przedsiębiorstwa, z którego wyodrębniono
zorganizowaną część
przedsiębiorstwa (dotychczasowego sprzedawcy).
Ustawa
będzie miała wpływ na ok. 6,7 miliona odbiorców paliwa gazowego,
którzy
w chwili obecnej związani są umowami z podmiotem dominującym.
Ustawowa sukcesja
umów dotyczyć będzie wolumenu gazu wysokometanowego o wielkości
ok. 9 000 mln m3.
Wpływ
regulacji na bezpieczeństwo dostaw i ochronę interesów
odbiorców
w procesie rozdziału segmentów rynku gazu.
Projektowana
regulacja zapewnia odbiorcom końcowym gwarancję bezpieczeństwa
dostaw oraz
należytą ochronę ich interesów. Wprowadzana regulacja zapewni
ciągłość
dostarczania paliw gazowych odbiorcom i w żaden sposób nie
przyczyni się do
osłabienia pozycji odbiorców względem sprzedawców paliw
gazowych, a w pewnym
zakresie wręcz podniesie poziom ochrony odbiorców. Służą temu
następujące
rozwiązania:
a)
kontynuacja
wykonywania dotychczasowych
umów przez spółkę obrotu detalicznego,
b)
solidarną
odpowiedzialność
dotychczasowego sprzedawcy oraz spółki obrotu detalicznego
za zobowiązania wobec nabywcy paliw gazowych powstałe przed
dniem wyodrębnienia
spółki obrotu detalicznego,
c)
wprowadzenie
uprawnienia do
wypowiedzenia umowy przez nabywcę paliw gazowych.
Wprowadzenie
proponowanej regulacji umożliwi realizację obligo giełdowego
poprzez
zapewnienie ram prawnych dla stosunkowo szybkiej
restrukturyzacji
przedsiębiorstw energetycznych przy jednoczesnym zapewnieniu
ciągłości
dostarczania paliwa gazowego
do odbiorców oraz wysokiego poziomu ochrony interesów odbiorcy.
Wpływ
regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego.
Projektowana
regulacja nie wywrze żadnego wpływu na sektor finansów
publicznych,
gdyż nie przewiduje jakichkolwiek transferów od podmiotów
należących do tego
sektora. Ustawa nie tworzy również żadnych nowych praw i
obowiązków dla
podmiotów należących do sektora finansów publicznych.
Wpływ
regulacji na rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i
przedsiębiorczość,
w tym funkcjonowanie przedsiębiorstw.
Przewiduje
się, że projektowana regulacja wywrze pozytywny wpływ na rozwój
konkurencji na
polskim rynku gazu. Sukcesja generalna umów zapewni
bezpieczeństwo prawne
procesu rozdziału rynku hurtowego i rynku detalicznego. W wyniku
projektowanych
zmian powstaną dwa wyraźnie wyodrębnione rynki, na których
działać będą dwa
różne podmioty zamiast jednego podmiotu dominującego w każdym
segmencie rynku.
Konieczność pozyskiwania gazu przez spółkę obrotu detalicznego
na równych
warunkach z pozostałym spółkami obrotu działającymi na rynku
detalicznym
doprowadzi do powstania rzeczywistej konkurencji w tym segmencie
rynku gazu,
która przyniesie korzyść dla odbiorców gazu mających możliwość
wyboru pomiędzy ofertami
różnych podmiotów.
Przewiduje
się, że projektowana regulacja nie będzie wywierała
bezpośredniego wpływu na
rynek pracy. Wniesienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa
jako wkładu
niepieniężnego na pokrycie kapitału zakładowego spółki obrotu
detalicznego
będzie czynnością niezależną od wprowadzenia przewidzianej
ustawą sukcesji
generalnej umów oraz sukcesji prawnopodatkowej. Sama czynności
wniesienia
zorganizowanej części przedsiębiorstwa będzie natomiast
równoznaczna z
przejściem zakładu pracy na nowego pracodawcę w rozumieniu art.
231 k.p[9].
Regulacja
będzie miała istotny wpływ na warunki funkcjonowania
przedsiębiorstw.
Projektowana ustawa tworzy szczególne normy prawne, które będą
regulowały prawa
i obowiązki dla przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w
art. 49b ust.
1 ustawy – Prawo energetyczne, spółki obrotu detalicznego oraz
przedsiębiorców
będących odbiorcami końcowymi paliw gazowych pobierających gaz z
sieci
przesyłowej lub sieci dystrybucyjnej, którzy zawarli
z
przedsiębiorstwem energetycznym, o którym mowa w art. 49b ust. 1
ustawy –
Prawo energetyczne umowy, na podstawie których przedsiębiorstwo
energetyczne
dostarcza tym odbiorcom paliwa gazowe, a którzy odebrali na
podstawie tej umowy
w jednym punkcie nie więcej niż 25 mln m3 gazu
wysokometanowego w
roku poprzedzającym dzień wyodrębnienia.
Zgodność z prawem Unii
Europejskiej.
Projektowana
regulacja jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
[1] Raport:
Kierunki rozwoju ochrony konkurencji i
konsumentów na rynku gazu w Polsce, UOKiK,
Warszawa, sierpień 2012 r., s. 78: „(…) w
warunkach polskich nastąpić powinien dalszy unbundling
wyszczególniający
w PGNiG część zajmującą się wprowadzaniem gazu do obrotu i
jego sprzedażą na
rynku hurtowym oraz część zajmującą się sprzedażą
detaliczną”. Jako jedno z
możliwych rozwiązań wskazano „rozdzielenie sprzedaży
hurtowej i detalicznej na
dwa całkowicie oddzielne podmioty prawne z oddzielnymi
zarządami, kontrolą i
operacjami, należące jednakże do jednej grupy kapitałowej.”
[2] Zob. Z. Gawlik, Komentarz do
art. 55(2) Kodeksu
cywilnego, [w:] Kodeks
cywilny.
Komentarz. Tom I. Część ogólna, A. Kidyba (red.),
Wolters Kluwer Polska,
Warszawa 2012, teza 7 (dostęp przez Lex): „Zbycie
przedsiębiorstwa
nie prowadzi bezpośrednio do przeniesienia zobowiązań
związanych z jego
prowadzeniem, zwłaszcza z uwagi
na szczególne uregulowanie kwestii odpowiedzialności za
długi przedsiębiorstwa”;
W.J. Katner, Komentarz
do art. 55(2) Kodeksu cywilnego, [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, M.
Pyziak-Szafnicka
(red.), LEX, 2009, teza 4 i 6): „Skutkiem
czynności prawnej dotyczącej przedsiębiorstwa nie jest
sukcesja uniwersalna,
ponieważ przedmiotem transakcji jest przedsiębiorstwo
(…); jest to sukcesja
syngularna. (…) Po
zmianie treści
art. 55(1) w 2003 r. czynność prawna (…) dotyczy tylko aktywów, zobowiązania nie są już
częścią przedsiębiorstwa.”;
wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 lipca 2006 r.,
sygn. akt I ACa
693/06: „[P]rzejęcie
przez nabywcę
przedsiębiorstwa długów związanych z jego prowadzeniem
następuje według
ogólnych zasad zmiany dłużnika przewidzianych w art. 519 i
następ. k.c.”;
wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 grudnia 2004
r., sygn. akt I ACa
558/04: „[w przypadku nabycia przedsiębiorstwa] zmiana podmiotowa w tym stosunku i przejście praw
powinno zatem
nastąpić w drodze odrębnych umów cesji wierzytelności i
przejęcia długu, przy
zachowaniu wymogów formalnych zakreślonych odpowiednio
art. 509 k.c. i art. 519
k.c.”.
[3] Dz.U.2007.115.790.
[4]
Faktury prognozowe są wystawiane w związku z przewidzianym w
IRIESP prawem do
pobierania opłat
za dostarczone paliwo gazowe w trakcie okresu
rozliczeniowego, tj. pomiędzy
odczytami gazomierzy i dotyczą sytuacji, gdy okres
rozliczeniowy jest dłuższy
niż 1 miesiąc.
[5]
Obligo giełdowe do polskiego porządku prawnego wprowadzone
została ustawą z
dnia 26 lipca 2013 roku o zmianie ustawy – Prawo
energetyczne oraz niektórych
innych ustaw (Dz. U. poz. 984).
[6] Raport:
Kierunki rozwoju ochrony konkurencji i
konsumentów na rynku gazu w Polsce, UOKiK,
Warszawa, sierpień 2012 r., s. 78: „(…) w
warunkach polskich nastąpić powinien dalszy unbundling
wyszczególniający
w PGNiG część zajmującą się wprowadzaniem gazu do obrotu i
jego sprzedażą na
rynku hurtowym oraz część zajmującą się sprzedażą
detaliczną”. Jako jedno z
możliwych rozwiązań wskazano „rozdzielenie sprzedaży
hurtowej i detalicznej na
dwa całkowicie oddzielne podmioty prawne z oddzielnymi
zarządami, kontrolą
i operacjami, należące jednakże do jednej grupy
kapitałowej.”
[7]
Dz.U. Nr 115, poz. 790.
[8]
Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn zm
[9]
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z
1998, nr 24, poz. 141 z
późn. zm.).